Dere – Çaltı Köyünde Eğitim ;
Dere Köyü, Aşağı Dere ve Yukarı Dere olmak üzere iki bölümden oluşmakta idi. Köylüler kışı Aşağı Dere’de yazı ise Yukarı Dere’de geçirirlerdi. Bu iki köyün arasında Kuzca ve Büyükalan köyleri de vardır. Antalya Valiliği’nin 19.11.1987 tarihli oluru ile Aşağı Dere Çaltı Köyü olunca, Dere Köyü olarak Yukarı Dere kaldı. Eğitimde bir birine çok bağlı olduğu için bu iki köyü bir arada anlatmak istedim.
Dere Köyü’nden Ahmet Hilmi Oktay, 1928-1929 ders yılı döneminde Kumluca’da ilkokulu bitirir ve Antalya Nehari Muallim Mektebi’ni de (Gündüzlü Öğretmen Okulu) 1932’de bitirerek öğretmen olur. Daha sonraki yıllarda bilhassa 1955 yılından sonra köyden çok okuyan çıkmıştır. Orman Mühendisleri, Öğretmenler, Veterinerler ve Doktorlar gibi.
Dere Köyü’nden Mehmet Oktay’ın Eğitmenlik kursunu bitirip gelmesi ile 19461947 ders döneminde başlar Dere Köyü’nde eğitim. İlk öğrencilerden Ramazan Güven ile yaptığım sohbette Yanıklar Mahallesi’nde bulunan camide başlamış eğitim. Ondan önce gidebilenler Gödene (Altınyaka) ye gidiyormuş okumaya. Daha sonra köylü üzeri toprak olan bir okul binası yapmış ve oraya camiden taşınmışlar. Köylü yaz aylarında Yukarı Dere’ye taşındığı ve köylünün okulun açılış zamanında yayladaki işi bitmediği için Eğitmen, eğitimi yaylada başlatır ve daha sonra Aşağı Dere’ye inerlermiş.
Dere Köyü’nden Molla Yusuf oğlu Eğitmen Mehmet Oktay, 1319 (1903) doğumlu olup; Nüfus kaydı 1321 (1905) dir. Dere Köyü’ne 12 yıl muhtarlık, 13 yıl da eğitmenlik yapmıştır.
1960-1961 döneminde Aşağı Dere Yanıklar, 1965-1966 Çaltı ve 1966-1967 ders döneminde de Yukarı Dere ilkokulları açılır.
Dere – Çaltı Kapanan Okullar
Aşağı Dere (Yanıklar) İlkokulu;
1946 yılında Camide, Eğitmen’le başlayan eğitim, daha sonraki yıllarda köylünün yaptığı üzeri toprak bir binada devam eder. Daha sonraları devletin malzeme yardımı yaptığı yine köylü tarafından inşaa edilen ve halen de sapasağlam duran bir okul binası yapılır ki bu okul, 1960-1961 ders yılında eğitime açılır. İlk öğretmeni Erdoğan Akyürek’tir. İlk sene sadece 1.nci sınıf alır. Bu ilk yıl 27 erkek, 9 kız toplam 36 öğrenci kaydedilir. İkinci yıl ise iki sınıf öğrenci kaydı yapılır.
Üçüncü yılda 1,2,3’ncü sınıfların yanına başka okullardan gelen 4’ncü ve 5’nci sınıfların da katılması ile artık okul 3 yıllık Eğitmen döneminden 5 yıllığa geçmiştir. Aynı köyden öğretmen okulunu bitiren Durmuş Güleç Öğretmen olarak köyüne gelir ve uzun yıllar bu okula hizmet verir. Burada eğitim, 1966 yılına kadar okul Yukarı Dere’de başlar bir müddet sonra Aşağı Dere’ye gelir. 1966-1967 ders döneminde Yukarı Dere’ye okul açılınca okul çağında çocuğu olan aileler yukarıda kalmaya başlar ve eğitime bağlı göç de sona erer.
8 yıllık zorunlu eğitime geçilmesi ile 1996-1997 yılında İlkokul olarak son mezununu veren okul daha sonra köyün okul çağındaki nüfusu azalınca 1’inci sınıftan 5’inci sınıfa kadar olan öğrencilerin bir arada öğrenim gördüğü birleştirilmiş okul olarak eğitime devam eder. 6,7,8 nci sınıflar Kumluca ilçe merkezindeki Ziya Gökalp Yatılı İlköğretim Bölge Okulu’na gider. 1999-2000 öğretim yılı sonunda okul tamamen eğitime kapatılarak Ziya Gökalp Yatılı İlköğretim Bölge Okulu’na devredilir ve Dere Köyü’nün 54 yıllık eğitim tarihine nokta konulur. Ama köylülerin yaptığı okul binası halen ayaktadır.
Köylünün yaptığı üzeri toprak yanıklar ilkokulu bugünkü hali.
Köylünün yaptığı Yanıklar (Aşağı Dere) Okulu bugünkü hali .
Çaltı İlkokulu
Dere Köyü’ne bağlı Çaltı Mahallesi öğrencileri daha önce çoğunlukla Gödene (Altınyaka) ilkokulunda okurlardı.
1965-1966 ders döneminde 13 kız 18 erkek toplam 31 öğrenci yeni kayıt yapılır. Civar okullardan 2’nci sınıfa 4, 3’ncü sınıfa 6, 4’ncü sınıfa 8, 5’nci sınıfa 4 olmak üzere toplam 53 öğrenci ile camide eğitime başlanır. Bir Müddet burada devam eden eğitim İzzet Oktay’a ait iki katlı toprak evde devam eder. Daha sonraları devlet tarafından tek derslikli bir okul yapılınca Okul kendi mekanına kavuşur.
Okul, 1996-1997 ders döneminde İlkokul olarak son mezununu verir. 8 yıllık zorunlu eğitim başlayınca 6, 7 ve 8’nci sınıflar Ziya Gökalp Pansiyonlu İlköğretim Okulu’na gider. Okul birleştirilmiş sınıf olarak 2002-2003 ders dönemine kadar eğitime devam eder ve öğrenci azalması nedeni ile bu dönemin sonunda kapanır. Kalan öğrenciler ise yatılı okula gider. Böylece 38 yıl eğitim veren okul eğitime kapanmış olur.
Yukarı Dere İlkokulu
Yukarı Dere’de eğitim aslında 1946 yılında başlamıştır. Dere Köyü’nde eğitim, yukarıda anlattığım gibi Eylül ayında burada başlar, bir buçuk iki ay sonra Aşağı Dere’de(Yanıklar) devam eder. Ama burada devamlı eğitim,1966-1967 ders yılında 18 birinci, 20 ikinci, 7 üçüncü, 6 dördüncü ve 10 beşinci sınıf olmak üzere toplam 61 öğrenci ile başlar. Okulun ilk öğrencilerinden Azem Kökez ile yaptığımız sohbette 4’ncü sınıfa kadar Aşağı Dere’de okuduğunu, Yukarı Dere’ye okul açılınca da aşağıya göçmediklerini ve beşinci sınıfı burada bitirdiğini söyledi. Eğitimin üzeri toprak köy odası ve mescit olarak kullanılan bir binada başladığını, daha sonraki yıllarda devlet tarafından yapılan tek derslikli bir okul binasına taşındığını anlattı. Aynı bina, üzeri kiremit çatı yapılarak günümüzde halen imam evi olarak kullanılmaktadır.
Bu köyümüz Kumluca’ya 70 km uzaklıkta ve rakım olarak en yüksek köyümüzdür. O yıllarda vasıta yolu yoktu. Daha sonraki yıllarda orman yolu yapıldı. Ama o yol da kış aylarında kapanırdı. Öğretmenlerin yaya olarak Kumluca’ya gelmeleri yerine Antalya’ya gidip oradan vasıta ile Kumluca’ya gelmeleri daha kolay olurdu. 1972 yılına kadar sahilden Kumluca’ya yol olmadığı için Korkuteli ve Elmalı ilçeleri üzerinden gelinirdi. Oradan gitmek için tam iki güne ihtiyaç vardı. Öğretmenlerimiz o zorlukta orada görev yaparlardı.
2011 yılı Dere Köyü yayla şenliklerinde Antalya’nın başarılı avukatlarından Selehattin Kulpar ile tanıştım. Selahattin Kulpar, 1988-1989 öğretim yılında Dere Köyü (Yukarıdere) İlokulunu bitiren üç öğrenciden birisi. Sohbetimizde Liseyi Finike’de bitirdiğini ve mevcut Kumluca Belediye Başkanı Hüsamettin Çetinkaya’nın da müdürü olduğunu anlattı. Daha sonra Okul Diploma Defteri’nde yaptığım incelemede deftere yapışan resmi siyah beyaz olan tek öğrenci idi. 2011 yılı Dere Köyü yayla şenliklerinde şenlik ağalığı için ihale yapılacağı söylendi. Bu işi benim yapmam istendi. Ben de 2005 yılında başlayan şenliğin fikir babalarından birisi olarak bu isteği kabul etmeme gibi bir şansım yoktu. Başladık ihaleye. İhaleye katılanlardan birisi Avukat Selehattin Kulpar idi. Nihayetinde ihale Selehattin Kulpar’da kaldı; ama onu ilan etmedim ve Kumluca Belediye Başkanı Hüsamettin Çetinkaya’yı davet ettim. Yalnız Hüsamettin Çetinkaya’yı Belediye Başkanı olarak değil, bir okul müdürü ve matematik öğretmeni olarak davet ettiğimi söyledim. Tabii Başkan da bunu niye yaptığımı merak etti. Heyecanlı bir şekilde mikrofonu Selehattin Kulpar’a verip; anlat dedim. Belediye Başkanı hala hayretler içinde bekliyordu; genç bir avukat şenlik ağası olmuş beni ilgilendiren noktası neresi, Belediye Başkanı olarak çağrılsam neyse diye düşünüyordu herhalde.
Selehattn Kulpar hayat hikayesini kısaca şöyle anlattı.”1988-1989 ders yılında Dere İlkokulunu bitirdikten sonra Finike Hasyurt kasabasında Ortaokul’u bitirdim. Finike Lisesi’ne kayıt yaptırmaya gittiğimde beni Süper Lise’ye kaydettiler. Ben orta okulda yabancı dil olarak Almanca okumuştum, burada yabancı dil İngilizce idi. Ben İngilizce’yi beceremem diye korktum. Müdür yardımcısına gidip kaydımın düz liseye kaydırılmasını istedim. Bana bu işi, okul müdürü ile konuşacaksın dediler. Ben de okul müdürüne gittim. O zaman okul müdürü şu anda yanımda bulunan Hüsamettin Çetinkaya Hocamdı. Bana “neden”diye sordu. Ben de fakir olduğumu, bu bölümün kitaplarını alma gücüm olmadığını söyledim. “Otur biraz bekle” dedi ve odadan çıktı. Biraz sonra kucağında bir yığın kitapla geldi. “İşte sana kitap“dedi. Ben de öğretmenim bu var; ama esas ben orta okulda Almanca okudum, burada ağırlıklı İngilizce var dedim. Hocam bana, “yapanlar yapıyor da sen niye yapamıyorsun” dedi. “Yapacaksın yetişemediğin yerde ben varım sana destek olurum” dedi. İşte ben hocamdan aldığım o heyecan ile okudum ve buralara geldim.” dedi.
Hüsamettin Çetinkaya da “ Ben seninle beraber üç kişiye akşamları özel matematik kursu verirdim. değil mi ?” diye sordu. Selehattin Kulpar da “Evet hocam” deyince çok duygusal anlar yaşandı o anda.
Yine bu okulda İlkokula başlayıp ondan sonra İlkokulu Antalya’da bitiren Kadir Ulusoy, şu anda tarih dalında Mersin Üniversitesinde Profesör unvanıyla öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. Bu okul en son İlkokul mezununu 8 yıllık zorunlu eğitime geçilmesi ile 1996-1997 ders döneminde vermiş, birleştiriliş sınıf olarak 2002-2003 eğitim yılına kadar devam etmiştir. 37 yıl eğitim veren okul, 2003 yılında öğrencileri Ziya Gökalp Yatılı İlköğretim Bölge Okulu’na devredilerek kapatılmıştır.
Yukarıdere İlkokulu bugünkü hali ve Doç. Dr. Kadir Ulusoy yetiştirdiği öğretmen öğrencileriyle. Okula başladığı okulun önünde. 6.6.2014