Yıllardır arasıra hep yazar dururuz, arkadaşlar arası sohbetlerde konuşuruz, hele sebze para etmediğinde dilimizden düşmez,” Herkes aynı cins sebzeyi ekerse sebze bol olur para etmez” diye.
Sera yapılan alanlar az iken ekimler proğramlı yapılmalı, seralar projeli ve müsaadeli yapılmalı derken iş çığırından çıktı ve Türkiyenin her köşesi yıl 12 ay sebze çıkacak şekilde sera ile kaplandı. Maliyetlerde ise bir düşüş yok. Üretim programlaması ise hiç yok. Geçen yıl para eden ürüne göre bu yıl ekimler yapılıyor, onun içinde bazı ürünlerde üretim çok fazla olunca da fiyatlar maliyetin altına düşüyor.
Geçenlerde bir dostumla sohbetlerken, bu durum nasıl kontrol altına alınır diye bahsi geçti. Sera yapılan alan tüm Türkiye’yi kaplıyor insanların ekeceği alanları belirlemek çok zor bir iş. Kim ne kadar domates, biber, salatalık ve patlıcan ekecek bunu belirlemek cidden zor. Onun için belli birlikler kurulmalı, onlar diğerleri ile irtibata geçmeli ve ortalama bir nokta bulunmalı. Zor iş onun içinde bu böyle gidecek para kazanma bir şans işi olacak. Kendi kendine programını ve istatistiğini iyi yapan veya şansı gülen kazanacak, diğerleri kaybedecek.
Düşünürken aklımıza bir fikir geldi. Dedik ki dünyada teknoloji bu kadar ileri gitmişken bu iş kolayca çözülür. Kim çözer yine devlet ama Fideciler vasıtası ile diye konuştuk. Kolayca deyince Turgut Eken bu işe de el attın sen muhasebeciliğine bak bu işi bilenler yapsın dediğinizi duyar gibiyim. Evet doğru ama bende bu ülkede yaşayan bir vatandaşım. Buradan ekmek yiyor, bu havayı soluyorum. Onun için aklıma gelenleri insanlara aktarmam gerektiği görüşüne vararak bu yazıyı yazma gereği duydum benimki bir öneri;
Üreticilerin yaklaşık yüzde doksan beşi sebzeyi fidecilerden aldığı fide ile yapıyor. Kısa bir araştırma yaptım. Türkiye Fide Üreticileri birliğinden aldığım verilere göre Türkiyede yaklaşık 70 civarında Fide firması var. Bunlardan 49 adedi İlimiz Antalya, 6 adet mersin, 5 adet adana, 4 adet bursa, 3 adet izmir, 2 adet ankara, 1 er adet’i denizli, Eskişehir, Nevşehir ve Tekirdağ da bulunuyor.
Bu işi Fideciler nasıl çözer; Devlet ve Fide üreticileri birliği bir ağ ve bir proğram oluşturacak. Buraya her firma aldığı siparişi girecek, Buraya girilen bilgiler bir merkezde toplanacak. Yani hangi cinsten ne kadar sipariş verildiği anında görülebilecek. Firmaların sipariş miktarları diğer firmalar tarafından görülemeyecek. Orada sadece Türkiye toplamı miktar görülebilecek.
Fide Firması sipariş için gelen müşterisine bu istatistiki bilgiyi sunduktan sonra siparişini alacak. Böylece bir ürün üzerinde fazla yoğunlaşmanın da önüne geçilmiş olacak. Tabii benimki bir öneri belki bu işler tartışıldıkça daha güzel fikirler ortaya çıkabilir. Bu durumlar yapılmadıkça yoa daha çok salatalık dökeriz gibi geliyor bana.